Publieke opinie
In het oude Athene bestond het instituut van het schervengericht. De burgers konden de naam van een niet deugende, vervelende of gehate medeburger op een scherf schrijven, en als 6000 scherven waren verzameld, werd de ongewenste voor tien jaar verbannen. Niet de eersten de besten, of misschien juist die is het overkomen - Thycydides bijvoorbeeld. Het schervengericht, al 500 voor Christus voorloper 
van de enquête. Dreyfus was niet bestand tegen de huilende storm van de openbare mening, en Zola evenmin. Na zijn J'accuse (...) moest hij uitwijken naar Engeland. (...)
Soms kan de publieke opinie, mits kundig gedresseerd, tot een beest worden, of tot een sentimenteel huilende reus. Bewijs, wet, recht, dat is dan allemaal overbodig, zelfs hinderlijk geworden. Soms hoeft het publiek niet eens te worden gedresseerd. Er komt in dergelijke gevallen een ogenblik waarop men elkaar verdringt om de mestkar te helpen trekken, een takje op de brandstapel te gooien. De geschiedenis wemelt dus van zulke drama's. En bijna altijd bleek, nadat de hysterie was uitgewoed, dat een strijd om de macht was beslecht. Het constante gegeven is dat de publieke opinie zich voor de mestkar laat spannen, of met dezelfde overtuiging te hoop loopt voor de vermoorde onschuld, als het zo uitkomt.
van de enquête. Dreyfus was niet bestand tegen de huilende storm van de openbare mening, en Zola evenmin. Na zijn J'accuse (...) moest hij uitwijken naar Engeland. (...)Soms kan de publieke opinie, mits kundig gedresseerd, tot een beest worden, of tot een sentimenteel huilende reus. Bewijs, wet, recht, dat is dan allemaal overbodig, zelfs hinderlijk geworden. Soms hoeft het publiek niet eens te worden gedresseerd. Er komt in dergelijke gevallen een ogenblik waarop men elkaar verdringt om de mestkar te helpen trekken, een takje op de brandstapel te gooien. De geschiedenis wemelt dus van zulke drama's. En bijna altijd bleek, nadat de hysterie was uitgewoed, dat een strijd om de macht was beslecht. Het constante gegeven is dat de publieke opinie zich voor de mestkar laat spannen, of met dezelfde overtuiging te hoop loopt voor de vermoorde onschuld, als het zo uitkomt.
H.J.A.Hofland, '500 jaar voor Christus', in: NRC-Handelsblad 28 januari 1998.
